احزاب و انتخابات ایران-  دو روی سکه

*فرحناز فتحی-

یکی از شاخص های مهم احقاق رویکرد مردم سالاری در نظام های سیاسی، ایجاد بستر مناسب حضور مردم در عرصه‌های مختلف تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است.

عرصه هایی که نیازمند اتخاذ مقدمات و قوانینی است تا زمینه نقش آفرینی و کنشگری فعالانه تمام شهروندان یک کشور فراهم شود. تجربه بسیاری از کشورها نشان داده است، تحقق این فرایند با تضمین فعالیت تشکل های سیاسی و اجتماعی و به ویژه احزاب سهل تر خواهد بود بسیاری از کشورهای توسعه یافته (فارغ از اینکه با چه نگرشی در راستای تحقق مردم‌سالاری داخلی برنامه ریزی می کنند ) امروز توانسته اند با استفاده از ظرفیت احزاب مختلف سیاسی ضمن ابقاء فرایند تاثیرگذاری مردم در حوزه های تصمیم گیری، حضور و مطالبه مردم را در فرآیند پس از انتخابات نیز آسانتر نمایند.

 در واقع یکی دیگر از شاخصه های مردم سالاری؛ بعد از حق انتخاب و حضور مردم در انتخابات به شکل آزاد با محوریت تعقل با رویکرد تحزب گرایی، مطالبه‌گری و پاسخگویی منتخبین است، امری که به نظر می‌رسد در فرایند انتخابات مختلف کشور در هر سطح و مقطعی نادیده گرفته شده و یا به دلیل عدم وجود ابزارهای مطالبه‌گری در فراموشخانه سیاست گذاران و سیاستمداران با تعمد و گاهی بر اساس منافع جناحی به بایگانی سپرده شده است.

در شرایط کنونی که حدود۲ ماه به مهمترین انتخابات کشور در قالب محلی و ملی مانده است تلاش برای به حاشیه راندن تفکر جمعی و انسداد اندیشه‌های تحزبی با فعال‌سازی سازو کار تفکر عامه پسند فرد محوری، آسیبی جدی به بدنه نظام به ویژه در عرصه حضور مردم وارد می کند ، چراکه همواره حضور مردم به لحاظ کمی به عنوان یک قدرت نرم در بقا و صیانت از امنیت کشور در سطح منطقه و نظام بین الملل امری انکار ناپذیر بوده است.

لذا با توجه به تحرکات منطقه‌ای و استفاده ابزاری قدرتهای جهانی برای اقناع افکار عمومی در خصوص اقدامات خود به ویژه در منطقه خاورمیانه با محوریت ضربه زدن به ایران، تمهید حضور حداکثری با تکثر دیدگاه ها در قالب مردم سالاری دینی امری ضروری و حیاتی است. اگرچه تحرکات برخی افراد وابسته به یک جناح و البته نه حزب، و قدرت نمایی به ظاهر قانونی و استفاده از امکانات عمومی در جهت رسیدن به آمال های شخصی و جناحی فرآیند انتخابات آزاد و یا چند صدایی با برابری امکانات و تکثر دیدگاه ها در شرایط مساوی را با علامت سوال روبرو میکند اما حاشیه گزینی سایر چهره های تاثیرگذار و عدم تجمیع برنامه های حزبی برای جلوگیری از تشتت آرا آسیب دیگری است که در نهایت گریبان گیر عامه مردم خواهد شد و تصویر وارونه ای از حق انتخاب و نتایج آن به همراه خواهد داشت که می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از ابرچالش های سیاسی و امنیتی در داخل و منطقه شود .

با توجه به مطالب مطرح شده به نظر می‌رسد ذکر چند نکته ضروری باشد؛ * ایجاد زمینه حضور افراد واجد الشرایط با سلایق مختلف در قالب احزاب به دور از تفکر انقباضی امری ضروری است.

*  استفاده از ظرفیت احزاب برای تضمین سلامت انتخابات و پاسخگویی منتخبین می تواند در روند تمرین مطالبه گری و حضور فعالانه افراد جامعه و پاسخگویی  منتخبین موثر باشد.

*  حضور فعالانه و نظارتی احزاب و تشکل‌های شناسنامه‌دار برای انسداد مبادی رانت انتخاباتی مورد استفاده از سوی افراد خاص در پوشش انجام وظایف شغلی، اعتماد عموم به سلامت فرایند انتخابات (قبل- حین- و بعد از انتخابات) را فراهم خواهد کرد.

* تمرین دموکراسی و مردم سالاری دینی با محوریت احزاب سیاسی برای پیشگیری از مهندسی جناحی با ایجاد زمینه انتخابات فراگیر  با شرایط برابر محقق می شود.

* ایجاد زمینه حضور حداکثری برای نمایش قدرت مردم ایران و همراهی همه افراد با نظام در تضمین امنیت منطقه‌ای و بین المللی از وظایف اصلی سیاست گذاران، قانونگذاران و مجریان انتخابات است و احزاب به عنوان شالوده تفکر جمعی با نگاه مطالبه گری و پاسخگویی به عنوان بازوان نظام در این حوزه، می توانند نقش بسزایی را ایفا کنند.