مشکلات مناسب سازی شهر برای معلولان زنجانی کی تمام می‌شود؟
آوای میهن نیوز ؛مهران حبیبی: اذان صبح که به گوش می رسد آرام آرام از تخت چوبی اش جسم خسته اش را بر دوش ویلچر همیشگی‌اش که سال‌ها هم راز اوست می کشد و در آشپزخانه ای که شیرآلاتش را پایین بسته اند وضو می گیرد، نمازش را که می خواند، روشنایی صبح گوشه درخت خانه شان را آرام آرام می‌گیرد و کم‌کم نسیم صبحگاهی آغازی دوباره را نوید می‌دهد و آفتاب خودنمایی می کند و شهری به بلندای کوه های استوار و موفق تر از همیشه نفس ها را به شماره می اندازد.
امروز قرار است برای برخی از کارهای اداری سری به چند اداره بزند، با نام خدا روزش آغاز میکند و چرخهای ویلچیر همیشگی‌اش آهنگ رفتن می نوازد اما گاهی همین چرخه ها دل به رفتن نمی سپارند و گویی می داند شهر هنوز آماده پذیرش معلولان نیست با خود می‌اندیشد: به راستی چه وقت راه همواری در این شهر برای پاهای بی حرکت من و ناله چرخهای ویلچر ما معلولان هموار خواهد شد؟ به راستی ما چه وقت می توانیم مانند انسان های سالم به راحتی مشکلات خود را حل کنیم.
این قصه ی یکی از هزار معلول شهر من است،افراد معلول جامعه با بیشترین مشکلات در مسیر زندگی مواجه هستند و هر آنچه که در قالب قوانین و آیین نامه ها برای آنها تدوین و تصویب شده، نتوانسته آن طور که باید ازحجم مشکلات معلولان بکاهد.
در حال حاضر حدود دو میلیون نفر از افراد جامعه را معلولین تشکیل می دهند که یک میلیون و ۴۹۳ هزار و ۷۷۱ نفر معلول تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند و ۵۸۸ هزار و ۶۷۱ نفر را زنان و ۹۳۵ هزار و ۵۸ نفر را مردان معلول تشکیل می دهند.
جامعه معلولین کشور که تعداد آنها هم کم نیست، همواره برای برخورداری از یک زندگی حداقلی، با مشکلات و محدودیت های زیادی مواجه هستند. هر چند که در طول سال های گذشته ، قوانین زیادی برای تسهیل در امور مربوط به معلولان تصویب شده است، اما همچنان این قشر جامعه از اینکه کمتر مورد توجه قرار می گیرند، از مسئولان و متولیان و تصمیم گیران کشور، دلخور و گلایه مند هستند.
میزان کمتری از اهداف مناسب سازی شهر برای معلولان زنجانی محقق شده است
اخیرا مدیرکل بهزیستی استان زنجان در گفت و گو با خبرنگار ان اضهارداشت: هر چند این استان در زمینه پیگیری مناسب سازی شهر برای معلولان در سطح کشور رتبه برتر را دارد اما ارزیابی ها نشان می دهد، در سطح استان حدود ۵ تا ۱۰ درصد این امر مهم محقق شده است.
محمد محمدی قیداری افزود: بهزیستی سازمانی حمایتی، تخصصی است که امروز با توجه به گسترش فعالیت ها و اجرای قانون جامع حمایت از حقوق معلولین تبدیل به سازمانی پرسشگر و مطالبه گر شده است که تلاش می کند خدمات خود را ضمن شفاف سازی و در دسترس قرار دادن امکانات جهت جامعه هدف خود تخصصی و به روز ارائه کند.
وی اضافه کرد: واقعیت این است که در اجرائیات این مساله آنگونه که باید و شاید کاری انجام نگرفته با وجود پیگیری ها بسیاری از بانک‌های سطح شهر در این زمینه مناسب سازی شده‌اند، اما موضوعی که وجود دارد این است که در سطح کشور در سالهای گذشته اگرچه قانونی در این خصوص وجود داشته اما این مساله چندان پیگیری جدی نشده است.
این مسول ادامه داد: طی سال های گذشته مسائل مربوط به مناسب سازی نسبت به گذشته بهبود یافته اما این مهم کافی نیست و باید اقدامات جدی تری در این خصوص و با همکاری دستگاههای متولی امر انجام گیرد.
وی اظهار داشت: در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و یا بانک‌ها و یا ارگان‌های مردمی آمارهای متفاوتی در زمینه مناسب‌سازی وجود دارد، گرچه استان در زمینه مناسب سازی وسایل نقلیه عقب ماندگی هایی دارد، اما کارهایی انجام شده است.
مدیرکل بهزیستی استان زنجان تاکید کرد: مساله مناسب‌سازی شهر برای معلولین در اولویت مسوولین نیست و به رغم تمام تلاش‌های بسیاری که در این زمینه انجام شده، باید دید که آیا این میزان از مناسب‌سازی شهر رضایتمندی معلولان را فراهم کرده است.
محمدی افزود: هنوز با نقطه‌ای که معلولین از خدمات شهری راضی باشند، فاصله وجود دارد، بطوری که یک اتوبوس مناسب‌سازی شده برای معلولین در استان وجود ندارد و در مجموع باید گفت، وضعیت مناسب سازی شهر رضایت بخش نیست.
وی خاطرنشان کرد: طبق ماده ۱۰ آیین نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق معلولان، شهرداری ها و دهیاری هایی سراسر کشور موظفند جهت مناسب سازی و دسترس پذیری محیط، اماکن و وسایل حمل و نقل عمومی و مبلمان شهری اقداماتی از قبیل همسطح سازی، مناسب سازی و نصب خط هدایت نابینایان در پیاده روها و تامین محل ویژه توقف(پارک) خودروی افراد دارای معلولیت را در محل توقف حاشیه خیابان ها و توقفگاه های عمومی انجام دهند.
مشکلات معلولان کمبود قانون نیست
قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، به عنوان مهم ترین سند حمایتی از افراد معلول کشور، چند سالی است که تصویب شده و سپس مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته است. اما، نکته اساسی در این بین، عدم توجه به اجرای کامل این قانون است که موجبات دلخوری معلولان را فراهم آورده است.
آنچه مسلم است برای اجرای هر قانونی می بایست الزامات اجرایی آن نیز در نظر گرفته شود که متاسفانه قانون جامع حمایت از معلولان نیز مشمول چنین قاعده ای شده و اعتبار لازم برای اجرایی شدن بند بند قوانین آن اختصاص نیافته است. در حالی که همگان متفق القول، این قانون را برای حمایت از حقوق معلولان، کافی می دانند.
ایرنا نیز در گزارشی آورده است: مناسب سازی فضاهای شهری و معابر عمومی برای افراد معلول و کم توان نه تنها از نظر حمل و نقل و جابجایی بلکه از دیدگاه اجتماعی و بعد انسانی نیز اهمیت زیادی دارد و این در حالی است که با وجود کارهای انجام گرفته از سوی دستگاههای متولی در این خصوص همچنان مشکل این قشر پابرجا بوده و راه ها برای آنان هموار نیست.
کمبود بودجه و امکانات لازم، موانع فکری، نبود فرهنگ سازی و اطلاعات جامع، عدم باور پذیری مسؤولان و برنامه محور نبودن مناسب سازی معابر عمومی شهر برای تردد معلولان از چالش هایی است که کارشناسان و دست اندرکاران این حوزه به آنها اشاره می‌کنند.
این در حالی است که در بند ۲۵ مصوبه سی و هفتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ارتباط با حقوق افراد معلول آمده است: اصل تساوی حقوق معلولان و افراد سالم حاکی از آن است که نیاز همه افراد جامعه از اهمیت یکسانی برخوردار بوده و رفع این نیازها اساس برنامه ریزی جوامع را تشکیل می دهد.
معیار مطلوب یک محل برای معلولان و جانبازان مناسب بودن فضای شهری با نیازهای حرکتی آنان و قابل استفاده بودن آن برای این افراد است و این مهم که مطالبه به حق معلولان به شمار می رود، باید در جوامع از سوی متولیان امر مورد پذیرش قرار گرفته و در راستای آن اقدامات لازم انجام گیرد.
مقوله مهم مناسب سازی همواره در استان زنجان نیز مورد توجه دست اندرکاران و متولیان امر بوده اما به گفته مسوولان این مهم آنگونه که باید و شاید عینیت نیافته و چالش هایی در این مسیر وجود دارد.
رقیه شجاعی از جمله بانوان معلول و ورزشکار موفق زنجانی است، که به گفته خودش مسیر زندگی اش، آنطوری که می‌خواست طی نشد و یک حادثه تلخ و فراموش نشدنی او را در جمع معلولان قرار داد، در ارتباط با موانع حضور موثر معلولان در عرصه های مختلف گفت: همواره و با وجود محدودیت هایی که برایم به وجود آمد، موفقیت های مختلفی را در حوزه ورزش کسب کرده ام و به این باور رسیده ام که معلولیت، محدودیت نیست، هر چند نگاه مردم به این قشر متفاوت و گاه ترحم آمیز است.
وی اظهار داشت: متاسفانه معلولان آنگونه که باید و شاید نتوانسته اند در جامعه حضوری فعال و موثر داشته باشند که البته این موضوع به مسائل دیگری از قبیل عدم خودباوری و نبود بسترهای لازم باز می گردد.
این بانوی ورزشکار معلول موفق زنجانی اضافه کرد: نامناسب بودن بافت شهری معلولان را همواره آزار می دهد، هر چند کارهایی در این ارتباط انجام شده، اما نبود بسترهای کافی در این بخش مشکلاتی را برای این قشر فراهم کرده است.
وی خاطرنشان کرد: معلولان برای تغییر نگرش عموم افراد به این قشر باید حضور فعالی در جامعه داشته باشند که تحقق این مساله می تواند به پذیرش راحت آنان در بین عموم و زندگی عادی معلولان منتهی شود.
مناسب سازی واقعی تا رسیدن به چشم انداز فاصله دارد
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار زنجان سال ۹۹ در این ارتباط گفت: برای رسیدن به برنامه‌های تعیین شده در حوزه مناسب‌سازی معابر برای معلولان راه دور و طولانی پیش‌رو وجود دارد و کارهای انجام گرفته در قبال کارهایی که باید به سرانجام برسد، بسیار ناچیز است.
مهرداد سلطانی افزود: بر این اساس باید با تلاش همه دستگاههای متولی امر در حوزه مناسب سازی معلولان با افق ترسیم شده بتوان به یک توسعه یافتگی بسیار خوب از آنچه در وضعیت کنونی آن در فضاها، شهر، روستاها و ادارات مشاهده می شود، نایل شد.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری های استان گفت: پرونده ای که به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع داده می شود، تیک مناسب سازی و یا عدم آن لحاظ شود که این مهم وظیفه شهرداری است.
این مسؤول ادامه داد: این موضوع نیز می تواند از سوی نمایندگان وزارت کشور و اعضای شورای شهر در کمیسیون ماده ۱۰۰ مورد توجه باشد، که در صورت لحاظ نشدن بخش مناسب سازی ها در پرونده ای، رای مثبت ندهند و در خصوص مناسب سازی بازار و کف سازی نیز تصمیماتی اتخاذ شده است.
وی اضافه کرد: راه آهن شمالغرب استان هر چند خدمات خوبی برای خدمات ایستگاهی را در این خصوص انجام داده، اما در مورد موضوع ایجاد آسانسور و پله برقی گله مندی ها همچنان وجود دارد که حتی سال گذشته چندین بار این موضوع مورد پیگیری قرار گرفت که طبق وعده داده شده مقرر بود، تا اواخر بهمن همین سال محقق شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار زنجان ادامه داد: اگر بخواهیم منتظر برچیده شدن مشکلاتی نظیر تحریم ها و ارزان شدن پله برقی ماند، هرگز چنین کاری در راه آهن شمالغرب کشور رخ نمی دهد که تسریع خدمات دهی در این بخش امری ضروری است.
وی اظهار داشت: به عنوان نمونه نبود پله برقی و آسانسور در ایستگاه راه آهن شمالغرب کشور در این استان گله مندی بحق معلولان و جانبازان را نیز به دنبال داشته و با توجه به وعده اعلام شده و عدم تحقق این امر مهم همچنان در انتظار اقدامات لازم در این بخش هستیم.
سلطانی با اشاره به خدمات مناسب سازی در مکان های فرهنگی این استان نیز افزود: در صورتی که این امکان در ساختمان ها و مکان های فرهنگی ایجاد شود، دسترسی گروه‌های هدف تسهیل می شود.
وی یادآوری کرد: موضوع مهم دسترسی گروه‌های هدف در بناهای تاریخی همانند رختشویخانه شهر زنجان که بازدیدکنندگان زیادی دارد، نیز باید مورد توجه و اولویت قرار گیرد.
این مسؤول وضعیت کنونی اتوبوس ویژه معلولان را یادآور شد و گفت: پیشنهاد می شود با هماهنگی دبیرخانه مناسب سازی و شهرداری زنجان، ۲ دستگاه ون تلفنی در اختیار گروه های هدف و به منظور دریافت خدمات مورد نیاز قرار گیرد که این روند می تواند تا تعیین تکلیف اتوبوس های شهری که با وضعیت نابسامانی مواجه است، مورد توجه باشد.
وی همچنین با اشاره به برگزاری دوره های مختلف آموزشی دانشجویان و مهندسان خاطرنشان کرد: در ارتباط با دانشجویان رشته های فنی عمران و معماری این مهم در لابه لای دروس ارائه شده دانشگاهی وجود دارد که در صورت تدوین کامل آن باید از طریق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه شود که مستلزم پیشنهادات است.
همکاری دستگاههای اجرایی زنجان کافی نیست
نایب رییس شبکه ملی معلولان جسمی و حرکتی کشور نیز در این خصوص گفت: معلولیت محرومیت نیست و این قشر در مقایسه با سایر افراد ناتوانی هایی دارند که در این میان مناسب سازی های لازم می تواند فعالیت روزمره آنان تسهیل کند تا در جامعه حضور بیشتر و فعالی داشته باشند.
مهدی قنبری موحد افزود: یکی از مشکلات معلولان عدم دسترسی به مدیران و مسؤولان شهر است که فضای فیزیکی این محل کار این مسوولان و از طرفی نبود آسانسور موجب شده آنان با چالش جدی مواجه شوند.
وی اضافه کرد: از طرفی مناسب سازی که از سوی برخی دستگاه های اجرایی انجام گرفته، چندان مورد استفاده جامعه هدف نیست و این موضوع مشکلاتی را فراهم کرده است.
قنبری موحد افزود: در واقع کارهای مناسب سازی شده از سوی دستگاههای اجرایی به عنوان یک ویترین و یا دکور در برنامه ها نشان داده می شود.
این مسؤول یادآور شد: در مواقع بارندگی برخی پیاده روهای شهری لغزنده شده و تردد معلولان را با مشکل مواجه می کند که در این ارتباط ساز و کارهای لازم برای عبور و مرور معلولان انجام و از طرفی همواره بر فرهنگ سازی مناسب سازی تاکید و از سوی رسانه ها به این امر پرداخته شود.
مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان در ادامه گفت: نیازهای اولیه یک فرد حضور در جامعه است و در این میان بحث مناسب سازی برای معلولان و اقشار کم توان یک ضرورت انکار ناپذیر به‌شمار می رود.
وی اضافه کرد: طی سال های گذشته موضوع مناسب سازی در جلسات برگزار شده خروجی مناسبی نداشت و تحقق این مهم به مسئولان باز می گردد که این تفکر را در اجرای پروژه های مختلف خود لحاظ کنند.
وی بیان کرد: جلسات مناسب سازی در صورتی نتایج مثبتی دارد که این مقوله مهم در پروژه های عمرانی شهری ملموس باشد و استمرار این امر به باور پذیری تک تک افراد جامعه نیاز دارد.
نایب رییس شبکه ملی معلولان جسمی و حرکتی کشور ادامه داد: مناسب سازی هزینه نیست، بلکه به نوعی سرمایه گذاری است و در مقایسه با گذشته می توان گفت که این موضوع متفاوت تر شده است.
وی اظهار داشت: برخی پیمانکاران پروژه های عمرانی درک دقیقی از مناسب سازی ندارند و چندان به این مهم واقف نیستند.
قنبری افزود: از سال ۹۲ و با حمایت های استانداری زنجان بحث آموزش ها مورد پیگیری قرار گرفته که اکنون به یک فرهنگ تبدیل شده که این مسیر باید تداوم یابد.
وی اضافه کرد: طبق هماهنگی انجام گرفته با بهزیستی و همچنین شهرداری تلاش می شود که در جایگاه‌های تبلیغاتی سطح شهر بنرهایی در ارتباط با مناسب سازی فضای شهری برای معلولان نصب شود که تاثیر گذاری لازم را به همراه دارد.
مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان ادامه داد: جامعه معلولان همواره مطالبه گر بوده اند و تا زمانی که یک مسؤول خود را در جایگاه معلول نبیند و به مشکلات آنان در تردد ها واقف نباشد، درک دقیقی از این موضوع مهم نخواهد داشت.
این مسئول اظهار داشت: نظارت و آموزش در مناسب سازی، اصلی مهم به شمار می رود و در این میان نیز فرهنگ سازی لازم به زمان بیشتری نیاز دارد که در جای خود نتیجه می دهد.
وی اضافه کرد: در زمان حاضر جایگاه انتقاد و منتقد تغییر یافته بطوری که وقتی از مشکلات مناسب سازی سخن گفته می شود، همه از چالشهای آن می گویند، اما وقتی پای عمل می آید کار به جایی نمی رسد و در واقع مدیران باید به عنوان مسؤول پاسخگو باشند.
این مسؤول، با تقدیر از اقدامات بهزیستی خاطرنشان کرد: همکاری ها از سوی این سازمان کافی نیست و همه دستگاههای متولی امر باید همکاری های لازم را داشته باشند.
مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان نیز با بیان اینکه طبق آمار جهانی ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد جامعه معلول هستند گفت: حوادث مختلفی به معلولیت منجر می شود و در این میان مناسب سازی از بحث اشتغال و ازدواج نیز مهمتر و واجب تر است.
قنبری افزود: متاسفانه در سطح شهر سرویس بهداشتی مناسب سازی شده برای معلولان وجود ندارد و حتی مساجد نیز فاقد این موضوع مهم است.
وی خاطرنشان کرد: مطالبه گری مردم در این زمینه را باید افزایش داد و در این میان رسانه های گروهی می توانند مطالبه گری جامعه معلولان را در ارتباط با مناسب سازی احصا کنند.
اجرای کامل قانون حمایت از حقوق معلولان، خواسته‌ای که محقق نشد
قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب اسفند سال ۹۶ بود که در هشتم اردیبهشت سال ۹۷ از سوی دولت دوازدهم به دستگاههای ذی‌ربط ابلاغ شده است.
بر اساس اطلاعات موجود این قانون به مسائلی مانندخدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی، مناسب سازی، دسترس پذیری و تردد و تحرک، کارآفرینی و اشتغال، مسکن، امور ورزشی، فرهنگی، هنری و آموزشی، فرهنگ سازی و ارتقای آگاهی‌های عمومی، حمایت‌های قضایی و تسهیلات مالیاتی، معیشت و حمایت‌های اداری و استخدامی و برنامه‌ریزی، نظارت و منابع مالی پرداخته است.
به تاکید کارشناسان امر نظیر اینگونه چالشهای اساسی فراروی کشور که تاکنون خسارتهای فراوانی به جامعه و اقشار مربوط تحمیل کرده است باید با همت و تلاش مضاعف دولت مردمی و جهادی آیت الله رئیسی بازنگری قرار گرفته و اجرای آن هرچه زودتر عملیاتی شود تا بر دغدغه ها و نگرانی ها بکاهد.
نکته قابل توجه این است که جامعه معلولان ایران مطمئن هستند این چالش اساسی فراروی آنان با دستان توانمند و پر تلاش دولت سیزدهم قابل رفع بوده و دولت هم رفع مشکلات و تامین نیازمندیهای مردم را جزو راهبردهای اصلی خود اعلام کرده است.
بر اساس آمار سازمان بهزیستی یک میلیون و ۷۱۰ هزار و ۴۷۵ نفر معلول در ایران دارای پرونده هستند از این تعداد ۲۶۳ هزار و ۶۴۱ نفر معلول خفیف و ۴۶۲ هزار و ۶۱۱ نفر معلول متوسط و ۵۷۸ هزار و ۵۱۷ نفر معلول شدید و ۲۲۱ هزار و ۵۴۶ نفر معلول خیلی شدید هستند.
همچنین ۱۹۸ هزار و ۷۵۵ نفر معلول بینایی، ۶۵۵ هزار و ۱۶۶ نفر معلول جسمی حرکتی، ۱۴۲ هزار و ۷۹۶ نفر معلول روانی، ۳۹۸ هزار و ۲۶۹ نفر معلول ذهنی، ۲۱۹ هزار و ۶۶۵ نفر معلول شنوایی و ۹۵ هزار و ۸۲۴ نفر معلول صوت و گفتار در ایران وجود دارد.
