خبرنگاران و انعکاس حقایق

17 مرداد در تقویم رسمی ایران به عنوان روز خبرنگار نامگذاری شده است تا بار دیگر بر اهمیت و جایگاه فعالان حوزه خبر و اطلاع رسانی و نقش آنها در عرصه های مختلف تاکید بیشتری شود چراکه رسانه ها به ویژه رسانه‌های مکتوب و مطبوعات بر اساس شواهد تاریخی، در دوران و عرصه‌های مختلف با توجه به شرایط زمانی و موقعیت مکانی، به عنوان پل بین مردم و مسوولان و کارگزاران همواره به نقش آفرینی و کنشگری فعالانه پرداخته وتوانسته‌اند به عنوان یکی از ابزارهای مهم تحقق دموکراسی در راستای ایجاد فضای گفتمان سازی و شفافیت‌گرایی موثر واقع شوند.

اما با گذشت زمان و با همه گیر شدن شبکه‌ها و رسانه‌های مجازی، نقش رسانه‌های مکتوب با تغییر مواجه شده لذا برای بقا در عرصه خبر در کنار رسالت اطلاع رسانی، نقش جدیدی در قالب مفهوم پردازی و تحلیل محوری را باید تجربه کنند تا در قالب های شکلی جدید بتوانند در رقابتی نه چندان برابر با فضاهای خبری مجازی بدون شناسنامه، در راستای جذب مخاطب با محوریت اصل حرفه‌ای‌گری و امانتداری خبری فعالیت کنند.

از سوی دیگر در سالهای اخیر که قدرت رسانه‌های بی‌هویت فضای مجازی به برکت خبرنگارنماهای غیرحرفه‌ای یکه تاز افکار و نگرش‌های عامه مردم شده و اصل عقلانیت و حقیقت در انعکاس اخبار قربانی سرعت در جنجال آفرینی به منظور افزایش مخاطب شده است، کار خبرنگاری حرفه‌ای به ویژه در

حوزه رسانه های مکتوب و مطبوعات با چالش جدیدی به نام خبرپراکنی مجازی مواجه شده است که نه تنها اصول اولیه خبرنویسی در آن رعایت نمی‌شود و واژگان محاوره‌ای و کم ارزش بیانی و روزمره در گفتمان نوشتاری نفوذ می‌کند بلکه اصل حرفه‌ای‌گری و نجابت خبری و حفظ حریم شخصی افراد در امر اطلاع رسانی نیز نادیده گرفته شده و این امر حوزه خبر و اطلاع رسانی را در حد شایعات بی پایه و اساس به تنزل و امحاء نزدیک کرده و نفوذ صفحات مجازی خبری بدون پشتوانه قانونی، به ویژه در حوزه تصمیم سازی و واکنش‌گری مسوولان و مدیران، هزینه‌های سنگینی را به عرصه خبرنگاری و روزنامه نگاری حرفه‌ای وارد نموده است و تداوم این امر زمینه بی اعتمادی عموم به عرصه خبر را نیز به همراه خواهد داشت.

حال آنکه فعالان مطبوعاتی و خبرنگاران رسانه های مکتوب و مجازی شناسنامه‌دار، بر اساس چارچوب‌های تعیین شده در قانون مطبوعات و رسانه‌های مجازی خود را ملزم به انعکاس حقایق با توجه به امنیت روانی جامعه و به دور از هیجانات مقطعی دانسته و تلاش می‌کنند رسالت حرفه‌ای خود را نه برای سلبریتی شدن و یا گروکشی‌های جناحی و عافیت طلبی فردی بلکه برای ایجاد فضای شفاف گفتگو، تغییر و اصلاح بکار گیرند تا با آگاه سازی در راستای بلوغ فکری جامعه و ارتقاء سطح دانش رسانه‌ای عموم مردم قلم فرسایی کنند.

در واقع روزنامه‌نگاران، خبرنگاران و عکاسان خبری متعهد، سعی می‌کنند مسیر ناهموار و پرفراز و نشیب رسیدن به حقیقت را با هویت‌بخشی و جان دادن به واژه‌ها و عکس‌های خبری هموار کنند تا حقایق و وقایع لایه‌های مختلف جامعه در چارچوب منشور حرفه‎ای و در قالب اخبار و گزارش به یک مطالعه و مطالبه تبدیل شود امری که در فضاهای خبری رسانه‌های بی نام و بی‌هویت، قربانی جنجال آفرینی و شایعه پراکنی شده و زمینه خلط سره و ناسره را فراهم می‌کند بطوریکه مخاطب را با ابهام و چالش فکری در انتخاب خبر موثق مواجه کرده و اینجاست که تسلط خبرهای زرد در افکار عمومی و برخی خواص نمود یافته و در واکنش های کلامی و عملی افراد ظهور عینی می یابد که هزینه های سنگینی را به جامعه نیز تحمیل می‌کند.

اگرچه حضور رسانه‌های دیجتالی و فضای مجازی، فرصت بهره‌مندی از قدرت نرم با سرعت بالا را برای همگان متصور ساخته اما حقیقت این است که فرهنگ استفاده کارآمد از رسانه های غیرمکتوب در چنبره جهالت و هیجان و سوءاستفاده برخی افراد، دچار سردرگمی شده و رسالت اجتماعی خبرنگاران را که نقد سازنده و ایجاد فضای پاسخگویی و مطالبه گری است را با چالش گمانه زنی های فرصت طلبانه مواجه کرده است که این امر یکی دیگر از آسیب های ورود خبرنگارنماها فضاهای مجازی و تسری افکار و یادداشتهای آنها به کف جامعه است. در حالی که خبرنگاران حرفه‌ای همواره آماده فدا نمودن خود و منافع شخصی و نگرشی خود در راستای اصلاح جامعه بوده و خود را ملزم به تولید و توزیع مطلوب اطلاعات به منظور بالابردن سطح آگاهی عموم در زمینه‌های مختلف می دانند و به قول جورج اورل، نویسنده و خبرنگار مشهور”روزنامه نگاری یعنی انتشار چیزی که بعضی ها نمی خواهند منتشر شود” و همین بیانگر وظیفه سنگین و چه بسا پرخطر حرفه خبرنگاری و روزنامه نگاری حرفه‌ای است که متاسفانه در فضاهای خبری رسانه های جعلی مجازی، نادیده گرفته شده و فهو فردی و مسائل شخصی و منافع گروهی برخی با سوء استفاده از این فضاها بدون هیچ بنیان فکری منطقی در قالب یک اندیشه عمومی و مطالبه جمعی به ذهن مخاطبان تزریق می شود و رسالت اصلی حوزه خبر که همانا فرهنگ سازی، نظارت، شکل‌گیری و شکل‌دهی افکار عمومی و مطالبه‌گری مدنی و ایجاد فضای شیشه‌ای با

استفاده از قدرت نرم واژه‌ها است در فضای مه آلود خبری گم می شود و با سوء تدبیر و یا ناهماهنگی و عدم آشنایی برخی مسوولان و ذی نفعان این حوزه، متاسفانه گاهی به دلیل نبود امنیت حرفه‌ای، عدم حمایت‌های صنفی، عدم تعامل مسوولان در صیانت از حریم خبرنگاری حرفه ای، عدم وجود استراتژی مناسب در حوزه فعالیت‌های رسانه‌ای و به ویژه مطبوعات، ورود شبه خبرنگاران بدون شناسنامه و هویت به ویژه در فضای مجازی، این تعهد و شایستگی در سایه مشکلات مادی با چندین علامت سوال مواجه شده و مهمترین پیامد آن یعنی؛ خاموشی و گوشه گیری، سکوت و یا به حاشیه رانده شدن اجباری فعالان دیرین این عرصه به ویژه در مطبوعات محلی رنگ جدی‌تری به خود می‌گیرد لذا انتظار می‌رود در شرایط کنونی با اتخاذ برنامه‌های تبیینی در راستای صیانت از خبرنگاران و فعالان حوزه مطبوعات و رسانه‌های شناسنامه‌دار در راستای تحقق جامعه چندصدایی با استفاده از ظرفیت عظیم رسانه‌ای و حمایت و برقرای امنیت شغلی برای سربازان و افسران جنگ نرم (خبرنگاران)، اقدامات عملی و کنشگری فعالانه از سوی مسوولان، دلسوزان و حامیان جامعه متکثر و منسجم صورت پذیرد.

فرحناز فتحی صاحب امتیاز ومدیر مسوول نشریه منطقه ای آوای میهن