مناسب سازي محيط براي افراد ناتوان :

غولی که شکست ناپذیر است

گزارش اجتماعی: با توجه به اینکه امروزه در همه کشورهای جهان و کشورهای ما ایران معلولین جسمی – حرکتی و به نوعی بخشی ازجمعیت کشور را تشکیل میدهند و نیازمند استفاده از محیط زیست اطرافشان و تردد در اماکن اجتماعی و تفریحی می باشند تا بتوانند احتیاجات روزمره خود را برآورده سازند. لذا مناسب سازی سطح عبور و مرور و کیفیت دسترسی به اماکن و مراکز مختلف، اصلاح ساختمانی و معماری این شهرها در راه رسیدن به استقلال فردی و اجتماعی آنها کمک بزرگی است.حمایت از حقوق انسانی وظیفه دولتها در همه جوامع و برای همه شهروندان است. افراد دارای ناتوانی و معلولیت باید حقوق مشابهی برای زندگی همچون دیگر شهروندان داشته باشند و نباید هیچ استثنائی وجود داشته باشد، در شهر سالم باید کلیه شهروندان از حقوق شهروندی برخوردار گردند و محیط شهری باید ارائه دهنده خدمات بیشتر به اقشار آسیب پذیر باشد تا این گروه و به فراموشی سپرده نشوند . از آنجایی که در جامعه ما تعداد قابل توجهی بعد از جنگ تحمیلی دچار معلولیت و ناتوانی شده اند ضرورت توجه به این امر بیشتر احساس می شود. یکی از مهمترین راهکارها در جهت کمک به افراد ناتوان و معلول ،بالا بردن سطح خدمات و تسهیلات محیط شهری برای آنان می باشد.

اگر از دید یک معلول به محیط شهری بنگریم نکات مثبت بسیار اندکی را در طراحی های فضاهای شهری می یابیم که زندگی روزمره آنها را با مشکل مواجه کرده است. بیش از یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار معلول در کشور وجود دارد که معلولین جسمی-حرکتی بیشترین فراوانی را در بین آنها دارند و معلولین ذهنی نیز در رتبه دوم قرار دارند. به عبارت دیگر بین ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت کشور را افراد معلول و کم توان جسمی- حرکتی تشکیل می دهند. جانبازان عزیز جنگ تحمیلی، معلولان مادر زادی، ‌معلولان ناشی از حوادث و بلایای طبیعی و سوانح رانندگی بخشی از این افراد را تشکیل می‌دهند. علاوه بر اینها سالمندان که امروزه حدود ۲۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند نیز از گروه‌هایی هستند که فعالیت و حضور حداکثری آنها در اجتماع نیازمند ایجاد فضاهای مناسب و دسترس پذیر است. مناسب سازی موضوعی چند وجهی است و همکاری‌های فرابخشی وزارت کشور، شهرداری­ها و دهیاری­ها، وزارت صنایع، بنیاد جانبازان ، سازمان بهزیستی و … را می‌طلبد.

بازار زنجان نیازمند مناسب سازی جهت تردد معلولین است

مدیر کل بهزیستی استان زنجان در اولین جلسه ستاد هماهنگی مناسب سازی با اشاره به بازدید تیم مناسب سازی بهزیستی از بازار زنجان گفت : اصلاح موانع تعبیه شده در ورودی بازار جهت تردد ویلچر و کالسکه ، اتصال پیاده رو به داخل بازار با اجرای خط ویژه نابینایان به صورت سکه ای ، اجرای خط ویژه نایبینایان و کف سازی و رفع اختلاف ارتفاع ها از موارد مورد تاکید ستاد مناسب سازی است که همچنان مغفول مانده است .

به گزارش روابط عمومی بهزیستی استان زنجان  محمد محمدی گفت : در سال گذشته ۴ جلسه  مناسب سازی استانی به ریاست معاون محترم هماهنگی عمرانیاستاندار جهت بررسی مشکلات شهری و مناسب سازی ادارت برگزار شده و از ۲۷ مصوبه این جلسات فقط سه مصوبه اجرائی نگردیده است که درحال پیگیری هستیم.

وی با بیان اینکه ضروری است معاونت شهرسازی و معماری با هماهنگی معاونت عمرانی شهرداری نسبت به اجرای خط بریل در قسمت کف سازی شده بازار اقدام نمایند  ، خاطر نشان کرد : مقرر گردید اطلاعات شرکت تجهیزات توانبخشی معتبر جهت انجام استعلام اجرای بریل پیش ساخته روکار به معاونت شهرسازی و معماری و عمرانی شهرداری ارائه گردد.

محمدی با اشاره به اینکه شهرداری ها علارغم کمبود اعتبار در بحث مناسب سازی  و مبلمان شهری ملزم هستند  با حساسیتی بیش از پیش ضوابط و مقررات مناسب سازی را در تمام مراحل صدور پروانه ساخت، پایان کار و همچنین اجرای پروژه های شهرسازی رعایت کنند ، یادآور شد :  یکی از گلوگاههایی که ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری در آن کنترل می گردد کمسیون ماده ۱۰۰ بوده که در موارد قابل ملاحظه ای مشاهده می شود ساختمانهای با کاربری عمومی دارای تخلف، در کمسیون های مذکور تعیین تکلیف گردیده و ضوابط مناسب سازی و الزامات قانونی مربوطه در این ساختمانها مغفول واقع میگردد .

این مقام مسئول تصریح کرد : بدون شک رعایت ضوابط مناسب سازی در فاز طراحی و قبل از اجرای پروژه های ساختمانهای دارای کاربری عمومی تاثیر بسزایی در اجرای اصولی ضوابط و جلوگیری از تحمیل هزینه های ثانویه برای اصلاح وضع موجود و ایجاد ضوابط دارد که در این راستا جلسه فنی بررسی نقشه ساختمانهای دارای کاربری عمومی در حال احداث، به لحاظ رعایت ضوابط مناسب سازی در فاز طراحی برگزار شد

مدیر کل بهزیستی  برگزاری دوره آموزشی توسط دانشگاه زنجان برای دانشجویان رشته های عمران، شهرسازی و معماری جهت آشنایی دانشجویان با ضوابط مناسب سازی را مهم دانست و گفت : برگزاری دوره های آموزشی مستمر توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان برای آموزش جامعه مهندسین و پیگیری تاثیر دوره های برگزار شده در ارتقا پایه مهندسان جهت ترغیب و تشویق جهت حضور در دوره توسط اداره کل راه و شهرسازی استان می تواند تاثیر مثبتی در مبلمان شهری و مناسب سازی اماکن عمومی داشته باشد .

معاون توان‌بخشی بهزیستی استان زنجان در ادامه جلسه به مطالبات درخواست شده از دبیرخانه ستاد مناسب‌سازی پرداخت و افزود: نخستین مطالبه این است که در شورای فنی استان باید به مدیران مربوطه تاکید شود که در هرگونه ساخت‌وسازی که نکات مناسب‌سازی معابر رعایت نمی‌شود، اجازه ساخت ندهند.

فرهاد میرزایی  تصریح کرد: ضوابط ساخت‌وساز ساختمان‌های عمومی و اداری باید جزو اولویت‌ها قرار گیرد، محیط و معابر شهری هرچه سریع‌تر باید نیاز جامعه هدف را پاسخ دهد.

معاون توان‌بخشی بهزیستی استان زنجان عنوان کرد: در خصوص موارد فوق در سال ۹۹ حتما کلاس‌های آموزشی برای مدیران مربوطه برگزار خواهد شد، یکی دیگر از مطالبات این است که نظام‌مهندسی استان نیز باید کلاس‌های آموزشی مستمری را برای مهندسان ساخت‌وساز برگزار کند.

وی یکی دیگر از برنامه‌های مهم اداره‌کل بهزیستی را در سال ۹۹ آموزش ساخت‌وسازهای شهری برای دانشجویان معماری و عمران در دانشگاه‌ها عنوان کرد و گفت: دانشجویان باید از هم‌اکنون با اینگونه قوانین آشنا شوند.

میرزایی یکی دیگر از مطالبات مهم را اینگونه مطرح کرد که از ستاد مناسب‌سازی استان خواسته شده تا در پروژه‌های نیمه‌کاره دولتی که توسط کارشناسان سازمان مدیریت و استانداری در حال احداث است، بازدید شود.

وی همچنین به کمک تاثیرگذار دادگستری استان اشاره کرد و گفت: حضور نماینده دادگستری در جلسات مختلف سبب شد تا دادگستری استان زنجان به همه شهرداری‌ها دستور دهد که در ساخت‌وسازهای شهری به اولویت‌های ستاد مناسب‌سازی برای رفاه حال معلولان توجه ویژه‌ای شود.

سیستم یکپارچه مناسب‌سازی معابر برای معلولان در زنجان پیاده‌سازی می‌شود

معاون عمرانی استاندار زنجان نیز در آذرماه سال۹۸ در جلسه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی استان گفت: ایجاد سیستم یکپارچه مناسب‌سازی معابر و ساختمان‌ها برای استفاده افراد ناتوان و کم توان جسمی و حرکتی با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی (GIS) در بخشی از محورهای اصلی اهمیت زیادی دارد که بر اساس اعلام مشاور این کار طی ۶ ماه آینده اجرایی می‌شود.

مهرداد سلطانی افزود: برای آگاهی و چگونگی اجرای این طرح نیز در یک بازه زمانی، میزان پیشرفت کار از سوی مشاور اطلاع رسانی خواهد شد که در ادامه روند کار بسیار اثرگذار است.

این مسؤول با اشاره به اقدامات راه آهن شمالغرب در مناسب سازی لازم برای معلولان گفت: راه آهن در ایجاد زیرگذر تغییراتی در ماهیت استفاده از ایستگاه ها را در دست اجرا دارد.

وی اضافه کرد: با اقدامات لازم مقرر شد که ۲ آسانسور مورد نیاز برای معلولان خریداری شود که اولین مورد آن قبل از پایان سال و دیگری پس از پایان سال نصب خواهد شد که ظرفیت جابجایی حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر را دارد.

سلطانی افزود: جهت مشارکت اصناف در خصوص مناسب سازی معابر برای معلولان چاپ بروشورها و توزیع آنها می تواند اهمیت آن را نشان داده و در خصوص ضوابط آن بیش از گذشته اطلاع رسانی شود.

معاون عمرانی استاندار زنجان ادامه داد: برای مناسب سازی گنبد سلطانیه از سمت در ورودی شرقی مشکلاتی چندانی برای تردد و بازدید معلولان از این اثر تاریخی وجود ندارد و  موضوع خط بریل رد کف بازار در مقایسه با پیاده راه متفاوت بوده و باید  بررسی فنی لازم و مباحث میراث فرهنگی آن انجام گیرد.

وی اظهار داشت: با توجه به گزارش اعلام شده از سوی اداره کل اوقاف و امور خیریه انتظار می رود در خصوص مناسب سازی اماکن زیارتی حتی مساجد برای معلولان با توجه به تفاهم نامه منعقد شده شتاب بیشتری  یابد تا گروه‌های هدف از خدمات بهره مند شوند.

سلطانی افزود: در ارتباط با احداث مراکز تجاری خرد موضوع مناسب سازی مشکلاتی دارد، اما در مجموعه های بزرگ و کلان عدم اجرای آن قابل قبول نیست و این مهم باید بیش از گذشته لحاظ شود.

وی، با اشاره به دغدغه فرمانداران برای حضور در جلسات گفت: ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی معابر در طی سال سه یا چهار بار برگزار می شود  و عدم حضور فرمانداران در هیچ کدام از جلسات قابل قبول نیست و مانع پیشبرد کارها می شود.

یک فعال و کنشگر مسائل اجتماعی پیشنهاد کرد صدور پروانه ساخت برای ساختمان‌های جدید دولتی و مجتمع‌های بزرگ در شهرها مشروط به مناسب‌سازی معابر برای معلولان، جانبازان، کهنسالان و … شود.

وی ضمن انتقاد از عدم مناسب‌سازی معابر شهری برای سهولت رفت و آمد معلولان، تصریح کرد: طبق ماده قانون جامع حمایت از حقوق معلولان کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مند از آنها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم شود. این در حالی است که با وجود تصریح قانونی این امر هنوز به صورت کامل در کشور محقق نشده است و معلولان بسیاری برای تردد در شهرها حتی کلانشهرها با مشکلات فراوانی مواجهند.

این ناتوان جسمی با بیان اینکه طبق آمارهای اعلام شده حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیون معلول در سطح کشور وجود دارد، گفت: یکی از شاخصه‌های سنجش عدالت در مدیریت شهری مناسب‌سازی و استانداردسازی فضاهای شهری برای استفاده عموم مردم از این فضاها است. این مسئله زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم امروز معلولان بسیاری امکان تردد در فضاهای عمومی شهرها به واسطه مناسب نبودن معابر شهری را ندارند و عملا نمی‌توانند از این حق بدیهی و قانونی خود استفاده کنند.

وی ادامه داد: البته مناسب سازی معابر شهری صرفا به منظور استفاده معلولان نیست بلکه امروز سالخوردگان بسیاری در کشور زندگی می‌کنند که می‌توانند به واسطه این مناسب‌سازی معابر به راحتی و بدون کمک دیگران در شهرها تردد کنند.

پیرشدن جمعیت کشور طی دو دهه آینده دلیل دیگری است که این فعال اجتماعی از آن به عنوان یکی از ضرورت‌های مناسب‌سازی معابر شهری نام ‌برد و تصریح کرد: روند سنی جمعیت و میزان زاد و ولد در کشور نشان می‌دهد جمعیت ایران در حال پیر شدن است لذا از همین امروز باید به فکر آینده بود و زیرساخت‌ها و بسترهای تردد آسان و با سهولت را برای پیران آینده کشور فراهم کرد.

وی با اشاره به شاخصه‌های مناسب‌سازی معابر شهری گفت: تعریض پیاده‌روهای باریک، ممانعت از تردد موتورسیکلت‌ها، ساماندهی دستفروشان پیاده‌راه‌ها، رعایت استانداردهای لازم برای سوار شدن معلولان در وسایل حمل و نقل عمومی و پر کردن چاله‌های شهری از جمله اقداماتی است که در این زمینه باید برای آن چاره‌اندیشی شود.

این معلول با بیان اینکه رضایتمندی همه شهروندان از امکانات شهری از جمله استانداردهای بین المللی است که امروزه در کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار می‌گیرد، بهسازی و مناسب‌سازی معابر شهری را از جمله این استانداردها برشمرد و گفت: بدون تردید مناسب سازی معابر شهری رابطه مستقیمی با شادابی و نشاط اجتماعی معلولان دارد. معلولی که نتواند از خدمات شهری همچون سایر شهروندان استفاده کند خواه ناخواه به سمت گوشه نشینی سوق پیدا می‌کند و این بدترین حالتی است که می‌توان برای یک معلول متصور شد، لذا مسئولیت اجتماعی همه سازمان‌ها و ارگان‌ها از شهرداری گرفته تا سازمان بهزیستی ایجاب می‌کند گام‌های اساسی در این زمینه بردارند.

معماری ساختمان‌های سازمان‌های دولتی و خصوصی از دیگر مصائبی است که فلکی از آن به عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های معلولان در تردد به این سازمان‌ها یاد کرد و گفت: امروز بسیاری از ساختمان‌های دولتی قدیمی هستند و از آنجا که فکری برای تردد معلولان نشده است، عملا امکان استفاده معلولان از آنها فراهم نیست. همچنین بسیاری از شرکت‌های خصوصی از چنین امکانی بی‌بهره‌اند و این مسئله معلولان عزیز را در پیگیری کارهای اداری و سازمانی با مشکلات فراوانی مواجه کرده است.

وی در ادامه پیشنهاد کرد صدور پروانه ساخت برای ساختمان‌‌های جدید دولتی و مجتمع‌های بزرگ در شهرها مشروط به مناسب‌سازی معابر برای معلولان، جانبازان، کهنسالان و … شود.

مناسب سازی محیط شهری برای داشتن زندگی آرام و بی دغدغه همراه با رضایت مندی تمام اقشار جامعه از امکانات شهری از جمله مواردی است که به صورت یک استاندارد بین المللی، در تمام کشورهای دنیا سابقه بسی طولانی دارد، به طوری که سازمان ملل سال های بین ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۳ را دهه معلولان نامید.

در کشور ما با وجود آن که درصد قابل توجهی از جمعیت جامعه را افراد معلول و جانباز تشکیل می دهند، اما مساله توان بخشی معلولان و جانبازان و مناسب سازی محیط شهری بحث جوان و در عین حال رو به رشدی است.

بر اساس مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی و به استناد بند (ج) ماده ۱۹۳ برنامه سوم توسعه کشور که در سال ۱۳۷۹ آیین نامه اجرایی آن به تصویب هیات وزیران رسید و با توجه به اینکه قانون درمورد مناسب سازی محیط شهری و اماکن دولتی صراحت دارد، اما این امر در مقام اجرایی آن با چالش هایی مواجهه می باشد. بنابراین می بایستی مناسب سازی شهری را یک فرهنگ بدانیم تا با فرهنگ مناسب بستر تحول در جامعه و سازمان های دولتی توسعه یابد. در تناسب محیط تا آنجایی که به شهرداری مربوط می شود، سعی شود در هنگام شب معابر عمومی را از لحاظ روشنایی تقویت و از چراغ های راهنمایی گویا در مناطق تحت پوشش استفاده نماید و به موازات آن نیز پیاده روها و سایر اماکن عمومی شهری را برای عبور آسان جانبازان و معلولان مهیا نمایند.

و در زمینه علایم راهنمایی و رانندگی ویژه جانبازان و معلولان، اداره راهنمایی ورانندگی باید تدابیر امنیتی بیاندیشد تا جان جابازن و معلولان در امان باشد.

اما در حال حاضر اغلب ساختمان های سازمان های دولتی و خصوصی فقط جهت ایجاد موانع بر سر راه معلولان بوده است.

بنابراین یکی از راه حل های آن این است در مورد ساختمان های جدیدالتاسیس شهرداری ها در قسمت صدور پروانه ساخت، نقشه های ساختمان ها را بامعیارهای استاندارد مناسب سازی محیطی تطبیق دهد. اما در زمینه ساختمان های قدیمی دو راه حل وجود دارد. اول اینکه سازمان های عمومی در طبقه همکف خود قسمتی را برای پیگیری امور معلولان و جانبازان ایجاد کنند و یا اینکه امکانی فراهم شود تا معلولان بتوانند از طریق تماسی تلفنی کارهای خود را انجام دهند. در غیر این صورت در خارج از ساختمان های که فاقد آسانسور هستند، باید از بالابرهایی برای انتقال جانبازان و معلولان به طبقات فوقانی استفاده شود.